Het hol van Plato

In haar academische openingslezing lezing op 26 september 2017 verwees Caroline Pauwels, de inmiddels betreurde rector van de Vrije Universiteit Brussel naar het surrealisme als bron van inspiratie. Onder het motto ‘Pas si sûr ce réalisme’ schetste zij het surrealisme als een rebelse kijk die ons op een andere manier naar het vertrouwde kan leren kijken. Ik zou daar kunnen aan toevoegen dat het surrealisme tevens kan gezien worden als een kijk op de werkelijkheid waarin schijnbaar aan elkaar vreemde werelden worden samengebracht. En vanuit het werk van Zygmunt Bauman zou kunnen gezegd worden dat hier ook wordt afgerekend met het zekerheidsdenken en dat de ambivalentie van dingen eminent aanwezig is. In haar openingslezing verbond de rector de surrealistische kijk eveneens met de taak die het Verlichtingsdenken ons heeft nagelaten. Michel Foucault ziet die taak vervat liggen in de vraag naar een ontologie van de actualiteit: ‘Wat is ons heden?’. De kritische bevraging van dat heden sch

In drie lezingen in het Japanse Kyoto in september en oktober 1965 boog Jean-Paul Sartre, misschien wel bij uitstek hèt voorbeeld van de geëngageerde filosoof, zich over de vraag naar de rol van intellectuelen. Die lezingen werden gebundeld in een boekje waarvan de titel al meteen duidelijkheid schept: Plaidoyer pour les intellectuels. Die intellectuelen worden volgens Sartre van van alles en nog wat beschuldigd. Ik onthou vooral de beschuldiging dat zij zich met zaken zouden bemoeien die buiten hun competentie vallen. In 2002 had ik een interview met Richard Rorty. Hij was in Brussel voor het ontvangen van een eredoctoraat aan de VUB. We hadden het in ons gesprek over de maatschappelijke rol van filosofen. Rorty was daar heel duidelijk over. Ik citeer: ‘Filosofen hebben geen enkele bijzondere bekwaamheid die hen in staat zou stellen interessanter dingen te vertellen over politiek dan om het even welke kritische geest.’ Voor Rorty dienen filosofen zich vooral onledig te houden met wat